Van Adam Smith heb ik altijd een bekend citaat in mijn hoofd en dat luidt ongeveer als volgt: wij eten niet omdat de bakker en de melkboer, de slager en de groenteman zo aardig voor ons zijn, maar omdat zij uitsluitend hun eigenbelang nastreven...
De gedachte daarachter is dat als zij hun eigenbelang maar goed najagen dat er dan wel een onzichtbare hand zal zijn die de markt stuurt en zorgt voor het belang voor ons allen...
Dat heb ik toch goed begrepen, leraar economie?
En misschien heeft Adam Smith hiermee ook wel volledig gelijk onder de voorwaarde dat de 'spelers op de markt' gelijk-/waardig zijn. Maar helaas is dat meestal niet het geval: er zijn hebbers en niet-hebbers, weters en niet-weters, gewieksten en gewoon slimmen en het gevolg daarvan is dat de volledig vrije markt voor meestal enkelen veel meer voordelen biedt dan voor veel anderen.
De vrije markt in een staat kan niet zonder de zichtbare hand van de overheid.
Ook tussen naties is er een liberaal-kapitalistische basis bij het afspreken van de onderlinge verhoudingen. De Wereld Handels Organisatie heeft recent weer eens getoond hoezeer dit vandaag de dag waar is. Het vrijgeven van de wereldhandel zou een impuls van $ 100 miljard kunnen geven aan de welvaart van allen in de wereld. Maar er zijn wel net iets teveel mensen die een groot voordeel hebben bij de huidige situatie, zij zullen vooral hun eigenbelang in de gaten houden... ten koste van bijvoorbeeld de arme katoenboeren in de derde wereld. De onzichtbare hand zie ik hier niet...
Enkele dagen geleden was ik verheugd over het “vrijgeven” van de handel in baobab-vruchten... Ik verneem dat sindsdien de prijs van deze vruchten op de Afrikaanse markt verdubbeld is. Boeren bestormen de baobab-s als in een goldrush en plukken zelfs de nog niet geheel rijpe vruchten. Blijft er voor de kinderen van Afrika en voor de apen van Afrika nog over van deze essentiële voedingsmiddelen?
Ik hoop echt op de blikken baobab-fruit en de energierepen op basis van. Maar gaan we de supermarkten in het rijke westen nog verder vullen met dingen die in het land van herkomst echt heel erg nodig zijn?
Behalve ons eigenbelang is in dit geval toch ook onze kennis van lokale ontwikkeling nodig! Dit is toch de kans voor de UN-hulpverlening en de vele NGO's om te laten zien dat een beetje steun vanuit het westen kan leiden tot het optimaliseren van het voordeel voor degenen die in de schaduw van de baobab-s leven?
Welke NGO neemt de uitdaging aan en geeft praktische invulling aan dat andere wat Adam Smith ons geleerd heeft?
Wij hebben ook sympathy nodig: ons vermogen om ons in te leven in de ander en van daaruit dingen te doen zonder er zelf beter van te worden. Dat was de andere les van Adam Smith. Maar wie luisterde nog toen de keerzijde van het kapitalisme aan de orde kwam?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten